Ο Λευτέρης Δημόπουλος είναι πυροσβέστης, εκπαιδευτής ορειβατικών ομάδων έρευνας και διάσωσης της ΕΜΑΚ. Έχει συμμετάσχει σε αρκετές εκπαιδεύσεις και συμβάντα που μας έχουν μείνει αξέχαστα, όπως είναι η ανάσυρση ατόμων στον Λούσιο ποταμό και το αεροπορικό δυστύχημα Ήλιος.

«Αρχικά τα όνειρα της ζωής μου ήταν τελείως διαφορετικά, πιο καλλιτεχνικά θα έλεγα. Όταν όμως βίωσα μία προσωπική εμπειρία και είδα μπροστά στα μάτια μου τους πυροσβέστες να εισέρχονται με θάρρος, για να σώσουν πολίτες, σ’ ένα κτήριο τυλιγμένο στις φλόγες, συνειδητοποίησα τη δύναμη της αυτοθυσίας και της προσφοράς. Και θα το πάω ένα βήμα παραπέρα με μία φράση από την ταινία Λόρενς της Αραβίας, «Όλοι οι άνθρωποι ονειρεύονται, αλλά όχι με τον ίδιο τρόπο. Εκείνοι που ονειρεύονται τη νύχτα μέσα στις σκονισμένες γωνιές του μυαλού τους, ξυπνούν την ημέρα για να ανακαλύψουν ότι όλα ήταν μία ματαιότητα. Αλλά αυτοί που ονειρεύονται την ημέρα, είναι άνθρωποι επικίνδυνοι γιατί τολμούν να κάνουν πραγματικότητα το όνειρο και το όνειρο γίνεται πραγματικότητα μόνο όταν ονειρευόμαστε με τα μάτια ανοιχτά». Οι πυροσβέστες λοιπόν είναι άνθρωποι , που τολμούν να ονειρευτούν με τα μάτια ανοιχτά».

Τι σημαίνει στην πράξη το να είσαι πυροσβέστης (δηλαδή ποια είναι τα καθήκοντα);

Να πούμε ότι τα καθήκοντα ενός πυροσβέστη απορρέουν από την αρμοδιότητα και την αποστολή του πυροσβεστικού σώματος. Δεν περιορίζονται όμως στην κατάσβεση των πυρκαγιών… Είναι η αντιμετώπιση συνεπειών από φυσικές ή τεχνολογικές καταστροφές (όπως είναι οι σεισμοί, οι πλημμύρες, τα ατυχήματα κ.ά.), από βιολογικά, ραδιολογικά ή και πυρηνικά. Ένας πυροσβέστης είναι αρμόδιος για τη διάσωση ατόμων, των οποίων η ζωή τους βρίσκεται σε κίνδυνο από κάθε είδους ατύχημα σε κάθε δυσπρόσιτη ή μη περιοχή.

Ποια είναι η διαδικασία και ποια η ιεραρχία που υπάρχει, από τη στιγμή που θα αποφασίσει κάποιος να ενταχθεί στο Σώμα;

Πλέον η εισαγωγή στο πυροσβεστικό σώμα γίνεται μέσω πανελληνίων εξετάσεων. Από τη στιγμή που θα μπεις στο Σώμα, υπάρχει η επιλογή της σχολής των ανθυποπυραγών και η αντίστοιχη των πυροσβεστών.

Ο πυροσβέστης αποτελεί ένα λαμπρό παράδειγμα του ότι σεβόμαστε κάθε μορφή ζωής και προσφέρουμε σε κάθε μορφή ζωής. Τι απαντάτε σ’ εκείνους που πιστεύουν ότι ένας πυροσβέστης δε θα διακινδυνεύσει τη δική του ζωή στον ίδιο βαθμό, προκειμένου να σώσει έναν άνθρωπο ή ένα ζώο;

Για όλους τους πυροσβέστες, αλλά και για εμένα προσωπικά, κάθε μορφή ζωής έχει την ίδια αξία. Υπάρχουν λοιπόν πυροσβέστες, που έδωσαν κυριολεκτικά τη ζωή τους κι έγιναν θυσία στον βωμό του καθήκοντος, προκειμένου να προστατεύσουν τη ζωή και την περιουσία των συνανθρώπων τους. Σε αυτούς τους ανθρώπους και συναδέλφους μας, δίνουμε την υπόσχεση ότι θα τηρήσουμε τα ιδανικά για χάρη των οποίων θυσιάστηκαν. Από εκεί και πέρα, θα απαντήσω και με μία προσωπική ιστορία. Ήμασταν εκτός υπηρεσίας κι είχαμε μετακινηθεί για να κάνουμε κατάβαση φαραγγιών. Κατά τη διάρκεια της κατάβασης με σκοινιά, βρήκαμε ένα αγριοκάτσικο πεσμένο μέσα στο φαράγγι. Το ζώο αυτό δε θα ζούσε εκεί που είχε πάει, καθώς δεν είχε πρόσβαση να διαφύγει. Τα παρατήσαμε λοιπόν όλα και κάναμε τη διάσωσή του, βγάζοντάς το σ’ ένα ασφαλές μέρος.

Έχετε αισθανθεί ποτέ θυμό για τους εμπρηστές;

Όχι δεν έχω αισθανθεί θυμό. Νιώθω όμως απογοήτευση και λύπη γι’ αυτούς τους ανθρώπους, διότι ικανοποιούνται με την καταστροφή που προκαλούν. Λυπάμαι, γιατί ο άνθρωπος δεν είναι έτσι. Δημιουργήθηκε για να προσφέρει και να συμβάλλει ώστε όσοι ζούμε σε αυτό το τόσο όμορφο φυσικό περιβάλλον, να περνάμε όμορφα μαζί.

Ποια είναι τα ποιοτικά χαρακτηριστικά που πρέπει να έχει ένας άνθρωπος, προκειμένου να υπηρετήσει το Πυροσβεστικό Σώμα;

Τόλμη, ανδρεία, αυταπάρνηση και πειθαρχία! Καλείται να λειτουργεί με ανιδιοτέλεια και αλτρουισμό, να έχει ικανότητα αντίληψης του χώρου, να μπορεί να παραμένει ψύχραιμος και φυσικά, να έχει καλή ταχύτητα αντίδρασης.  

Ως εκπαιδευτής που είστε, έχει τύχει να πείτε σε κάποιον ότι δεν κάνει για πυροσβέστης;

Έχει τύχει και θα σου πω το εξής: Αυτός είναι ο ρόλος του εκπαιδευτή, να μπορεί να δώσει σε αυτόν που θέλει να ασχοληθεί με το επιχειρησιακό έργο μας τις γνώσεις ενώ παράλληλα να τον αξιολογήσει. Αν πω σε κάποιον ότι μπορεί να τα καταφέρει, γιατί απλά έχει εισαχθεί με πανελλήνιες, θα είναι ψέμα και λάθος. Ίσα ίσα μπορώ να του δημιουργήσω προβλήματα, γιατί απαιτείται μεγάλο σωματικό και ψυχικό σθένος ώστε γίνεις πυροσβέστης. Για παράδειγμα μπορεί κάποιος να έχει εκπαιδευτεί και να έχει την ικανότητα να αφομοιώσει τις τεχνικές, αλλά να του λείπει η απαιτούμενη ψυχραιμία και ταχύτητα αντίδρασης. Αν του λείπουν αυτά τα δύο χαρακτηριστικά, μπορεί να εξελιχθεί επικίνδυνος τόσο για τον εαυτό του όσο και για τους άλλους συναδέλφους, καθώς ο πυροσβέστης αποτελεί μία ομαδική εργασία. Ο ένας προσέχει και στηρίζει τον άλλο, για να φέρουμε σε πέρας το επιχειρησιακό έργο μας.

Πιστεύω πως μέσα στα χρόνια έχει εκτιμηθεί ακόμη περισσότερο και κυρίως, όπως του αρμόζει, το έργο του πυροσβέστη. Είναι αλήθεια αυτό κι αν ναι, τι έχει παίξει ρόλο στο να έχει το κοινό μία ολοκληρωμένη εικόνα για το έργο σας;

Πιστεύω ότι το τελευταία χρόνια έχει εκτιμηθεί μέσα από τα Μ.Μ.Ε, που προβάλλουν το έργο μας μέσα από τις επιχειρήσεις πυρόσβεσης και διάσωσης. Επίσης παίζει ρόλο και το γεγονός ότι έχουν πληθύνει τα συμβάντα- και εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής- και η πληροφορία μεταφέρεται πλέον σε πρώτο χρόνο πολύ πιο εύκολα από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και τις προσωπικές καταθέσεις μέσω συνεντεύξεων. Έτσι ο κόσμος έχει μία πολύ καλή και πραγματική εικόνα για το έργο του πυροσβέστη.  

Τι πρέπει να κάνουμε ως πολίτες αν δούμε έστω και μία μικρή φωτιά;

Θυμόμαστε ότι δε μένουμε θεατές. Αν μπορούμε να συμμετέχουμε στην κατάσβεση, με ψυχραιμία, το προσπαθούμε με ό,τι έχουμε κοντά μας. Για παράδειγμα αν πάρει φωτιά η κουζίνα του σπιτιού, δε θα πάρεις κατευθείαν την πυροσβεστική αλλά θα προσπαθήσεις να τη σβήσεις μ’ ένα βρεγμένο πανί για να αποκόψεις το οξυγόνο από τη φωτιά. Το ίδιο κι αν δεις μία μικρή φωτιά στον δρόμο σου, η οποία προέκυψε από ένα τσιγάρο. Φυσικά στις μεγάλες φωτιές καλούμε το 199 και δίνουμε συγκεκριμένες πληροφορίες για το που βρίσκεται το συμβάν και για την εξέλιξή του.

Πως ξεπερνάς τις άσχημες εικόνες που βλέπεις ως πυροσβέστης;

Πάντα έχεις μέσα σου αυτές τις εικόνες. Εγώ τους θυμάμαι όλους όσους έχω συναντήσει ή διασώσει σε συμβάντα! Γεμίζεις με δύναμη όταν οι άσχημες εικόνες έχουν θετική έκβαση, αλλά κι αν δε συμβεί αυτό που θέλουμε όλοι, πάλι παίρνεις δύναμη για να συνεχίσεις και να προσπαθήσεις για το καλύτερο. Μάλιστα εντείνεις την προσπάθειά σου!

Ένας πυροσβέστης είναι ήρωας της διπλανής πόρτας;

Ο ήρωας δεν έχει ταμπέλα ή φύλο. Όλοι είμαστε εν δυνάμει ήρωες κι ο ηρωισμός δεν είναι μία μυστηριώδης κρυφή αρετή, αλλά ένα σύνολο αξιών που ο κάθε άνδρας και η κάθε γυναίκα μπορεί να καλλιεργήσει. Τέτοιες αξίες είναι η τόλμη κι η ανιδιοτελής προσφορά στον άνθρωπο. Η ευτυχία έχει τον μανδύα της προσφοράς. Επομένως όταν προσφέρεις, είσαι ευτυχισμένος άνθρωπος.

Πως είναι μία ημέρα «εργασίας» σας;

Αυτό το παλιό που οι πυροσβέστες κάθονταν μέχρι να προκύψει κάποια αποστολή, δεν υπάρχει πια. Κάνουμε καθημερινά τον έλεγχο και τη συντήρηση των πυροσβεστικών οχημάτων και του εξοπλισμού πυρόσβεσης, έχουμε εκπαιδεύσεις γιατί η επανάληψη είναι η μητέρα της μάθησης και προετοιμαζόμαστε για να βοηθήσουμε όποιον μας έχει ανάγκη. Παλιά ένας πυροσβέστης δεν είχε πολλή δουλειά τον χειμώνα. Πλέον, και λόγω της κλιματικής αλλαγής, αυτό έχει αλλάξει.

Πως θα περιγράφατε το συναίσθημα που νιώθετε κάθε φορά που σώζετε μία ζωή;

Οι επιχειρήσεις διάσωσης πραγματοποιούνται σ’ ένα ευμετάβλητο αλλά κι αβέβαιο περιβάλλον, το οποίο είναι αφιλόξενο κι ελλοχεύει κίνδυνο σε κάθε βήμα. Οι ισορροπίες είναι πολύ λεπτές, αλλά νιώθεις μεγάλη ικανοποίηση και χαρά όταν σώζεις μία ζωή. Αυτό είναι το ισχυρό κίνητρο, για να ολοκληρώσεις το έργο σου. Ακόμη όμως κι όταν έχεις να ανασύρεις έναν νεκρό συνάνθρωπο, π.χ. από ένα ατύχημα, πάλι νιώθεις ότι προσφέρεις κάτι σημαντικό. Δεν είναι σημαντικό το να μεταφέρεις τη σωρό ενός συνανθρώπου στους οικείους του;

Πείτε μας μία ιστορία που έχει μείνει χαραγμένη στο μυαλό σας ως εμπειρία από το Σώμα.

Κάθε εμπειρία είναι μοναδική και μένει μέσα σου. Καταλαβαίνεις ότι η ανθρώπινη ζωή δεν προσμετριέται. Είναι τόσο εύθραυστη, που δεν υπάρχει λόγος να κρατάς κακίες κι εγωισμό. Συνειδητοποιείς μέσα από αυτά που βλέπεις, ότι μπορείς να περάσεις καλά στην καθημερινότητα, χωρίς πολλά πολλά. Η ευτυχία δεν έρχεται μέσα από την καταναλωτική μανία και τα χρήματα, αλλά μέσα από την προσφορά και τις πραγματικές ανθρώπινες σχέσεις. Θα σας πω όμως μία ιστορία, που έγινε πριν 1,5 χρόνο στο Φαράγγι της Καλλιθέας. Κάτω από εξαιρετικά αντίξοες συνθήκες και πολύ χαμηλές θερμοκρασίες, κάτω των 3 βαθμών Κελσίου, σ’ ένα φαράγγι με ορμητικά νερά και σκοτάδι, κληθήκαν να διασώσουμε κάποιους ορειβάτες. Αποφασίσαμε λοιπόν να μην περιμένουμε το πρωί, αλλά να ξεκινήσουμε τις έρευνες με μοναδικό οδηγό τις ανθρώπινες φωνές που ακούγαμε. Γνωρίζαμε πως αν περιμέναμε το πρωί, υπήρχε κίνδυνος υποθερμίας. Εκείνη τη στιγμή φέρνεις τον εαυτό σου στην κατάσταση του άλλου, εντείνεις την προσπάθεια και τολμάς. Έβλεπα τα δάχτυλά μου να μην αιματώνονται καλά εξαιτίας της χαμηλής θερμοκρασίας, προσπαθούσα με μεγάλο κόπο να βάλω τα βίσματα στον βράχο κι όλα ήταν πολύ δύσκολα. Μπροστά στις φωνές όμως, τα προσπερνούσα όλα! Δε θα ξεχάσω ποτέ την εικόνα αυτού του ανθρώπου, που ήταν κι ο μοναδικός επιζών της ομάδας, που όταν τον είδα στο σκοτάδι να σηκώνει τα χέρια του ένιωσα ότι μας περιμένει να τον σώσουμε. Τρία άτομα πνίγηκαν, όταν αυξήθηκε ξαφνικά το νερό πίσω τους και τους παρέσυρε και ο άνθρωπος αυτός ήταν ο μόνος canyoner που σώθηκε. Έμεινε εγκλωβισμένος στο νερό κρατώντας δύο νεκρά άτομα με τα χέρια του και μόλις φτάσαμε στο σημείο για να τον απεγκλωβίσουμε, μάς ζήτησε να ανεβάσουμε πρώτα τα δύο άτομα που κρατούσε και μετά εκείνον. Η συγκεκριμένη επιχείρηση ξεκίνησε 22.00 το βράδυ κι ολοκληρώθηκε την επόμενη μέρα στις 18.00 το απόγευμα.

Το Πυροσβεστικό Σώμα έχει ανάγκη τη βοήθεια των εθελοντών;

Οι εθελοντές είναι πολύτιμοι, όπως και οι ομάδες διάσωσης που έχουν γνώση κι εμπειρία και συνεπικουρούν το έργο μας. Υπάρχουν στιγμές που μπορεί να έχουμε φτάσει στα όριά μας από την κούραση και την προσπάθεια. Τότε μπορεί οι εθελοντές να μην είναι στην πρώτη γραμμή , αλλά είναι πάρα πολύ σημαντικοί και μας στηρίζουν.

Πως μπορεί ένας εθελοντής να δηλώσει την πρόθεσή του;

Οι Εθελοντές Πυροσβέστες, για να αποκτήσουν την ιδιότητα, εκπαιδεύονται σε αντικείμενα πυρόσβεσης – διάσωσης από Αξιωματικούς του Πυροσβεστικού Σώματος και στη συνέχεια αναλαμβάνουν καθήκοντα στις Επαγγελματικές και Εθελοντικές Πυροσβεστικές Υπηρεσίες (Σταθμούς ή Κλιμάκια) του Πυροσβεστικού Σώματος Ελλάδας ανά την επικράτεια. Οι ανωτέρω Πυροσβέστες θεωρούνται και λαμβάνονται θεσμικά, λειτουργικά και επιχειρησιακά ως άμισθο πυροσβεστικό προσωπικό. Οι Εθελοντές Πυροσβέστες εντάσσονται κανονικά στον επιχειρησιακό σχεδιασμό του Πυροσβεστικού Σώματος, εκτελούν υποχρεωτικά τουλάχιστον τρεις 8ωρες βάρδιες ανά μήνα, καθόλη τη διάρκεια του έτους, και μαζί με τους έμμισθους πυροσβέστες επιχειρούν σε όλα τα συμβάντα είτε πρόκειται για αστικές και δασικές πυρκαγιές, είτε για παροχή βοηθείας σε τροχαία ατυχήματα, σε πλημμύρες, σε απεγκλωβισμούς από ανελκυστήρες κ.ά.

Δυο λόγια και την προσωπική εκτίμησή σας για όσα συνέβησαν πρόσφατα στο Αλεποχώρι Λουτρακίου;

Ήταν μία από τις πιο δύσκολες πυρκαγιές, που έχω αντιμετωπίσει εδώ και 20 χρόνια, η οποία έκαψε χιλιάδες στρέμματα κι όλοι οι πυροσβέστες έδωσαν συνεχή μάχη με τις φλόγες. Σ’ ένα δάσος με πυκνή βλάστηση, προσπαθήσαμε όλοι να δώσουμε τον καλύτερό εαυτό μας για να αποτρέψουμε τα χειρότερα. Υπήρξαν πυροσβέστες που εγκλωβίστηκαν και κινδύνεψαν, ανάμεσα στους οποίους ήμουν κι εγώ.

Τέλος θα ήθελα να σας ρωτήσω τα εξής: Σε μία χώρα που πλήττεται κάθε χρόνο, εδώ και πολλά χρόνια από τις πυρκαγιές, οι πολίτες έχουν γίνει πιο προσεκτικοί; Επίσης είναι πιο διαθέσιμοι να βοηθήσουν τους συμπολίτες τους; Και φυσικά η απορία όλων μας, αποδίδονται οι πρέπουσες ευθύνες;

Οι πυρκαγιές έχουν να κάνουν με την ανθρώπινη αμέλεια, αλλά η αιτία τους είναι πολυπαραγοντική. Δυστυχώς όμως υπάρχουν ακόμη κάποιοι πιο απρόσεκτοι άνθρωποι, που πιστεύουν πως αν βάλουν μία μικρή φωτιά για τις εργασίες που κάνουν στις καλλιέργειές τους, δε θα έχει καταστροφικές συνέπειες. Υπάρχουν ακόμη άτομα, που δεν έχουν συνειδητοποιήσει ότι οι περισσότερες πυρκαγιές δεν είναι από εμπρηστές αλλά από αμέλεια. Θεωρώ ότι όλοι πρέπει να είμαστε υπεύθυνοι και να μην ξεχνάμε αυτή την ατομική ευθύνη που φέρουμε.